هر ساله، فهرستی به نام «فهرست نرم‌افزاری ۱۰۰» توسط جفری تارکر منتشر می‌شود و شرکت‌های نرم‌افزاری بر اساس درآمد سالا‌نه رتبه‌بندی می‌شوند. بیایید نگاهی به این فهرست در سال ۱۹۸۴ و سپس به ده شرکت برتر در سال ۲۰۰۱ بیندازیم.

با مشاهده دقیق این دو فهرست به نتایج مهمی دست می‌یابیم. در سال ۱۹۸۴ مایکروسافت در رتبه دوم قرار داشت و در سال ۲۰۰۱ به رتبه اول صعود کرده است. با مقایسه این دو فهرست، به حقیقتی عجیب و باورنکردنی پی می‌برید.

به جز شرکت مایکروسافت تمامی نُه شرکت برتر سال ۱۹۸۴ از فهرست برترین‌های سال ۲۰۰۱ حذف شده‌اند! نکته جالب دیگر، رقابت نزدیک شرکت‌ها در فهرست سال ۱۹۸۴ است. درآمدهای شرکت‌ها بسیار نزدیک به هم بود. تنها با یک اشتباه، ممکن بود شرکتی به رتبه‌های پایین‌تر فهرست بیاید.

اکنون در فهرست دوم درآمد مایکروسافت را با درآمد شرکت دوم یعنی ادوبی مقایسه کنید. آیا این اختلا‌ف فاحش را مشاهده کردید؟ برای واضح‌تر شدن مطلب نکته‌ای جالب را ذکر می‌کنیم. درآمد کل شرکت ادوبی برابر است با بودجه‌ای که مایکروسافت هر سال برای دادن نوشابه‌های غیرالکلی به کارمندان خود صرف می‌کند!

یعنی اگر مایکروسافت هزینه نوشابه‌های کارمندان خود را به ادوبی می‌داد، درآمد شرکت ادوبی دو برابر می‌شد! نکته جالب دیگر آن است که درآمد مایکروسافت به تنهایی با ۶۹ درصد درآمد کل صد شرکت موجود در فهرست برابر است. هدف ما از این گفته‌ها چیست؟

شخصی به نام ریک چاپمن پس از تحقیقات بسیار، دلیل موفقیت مایکروسافت را چنین اظهار می‌کند: «مایکروسافت تنها شرکتی است که اشتباهی بزرگ انجام نداد… به نظر بزرگ‌ترین اشتباه مایکروسافت، ساخت سنجاقی متحرک در آفیس بود که به کاربر راهنمایی‌های لا‌زم را ذکر می‌کرد!» البته این اشتباه باعث نشد مردم Word را به کناری بگذارند و به سراغ نرم‌افزارهای دیگر بروند، بلکه باعث شد این سنجاق را غیرفعال کنند و به کار خود ادامه دهند.

روش تحقیق ریک چاپمن این‌گونه بود که به جای بررسی شرکت مایکروسافت، به مطالعه عواملی بپردازد که باعث حذف نُه شرکت دیگر از فهرست برترین‌های ۱۹۸۴ شدند. مطابق تحقیقات او، هر کدام از این نُه شرکت در روند فعالیت‌های خود اشتباهی فاحش و غیرقابل جبران انجام دادند.

شرکت MicroPro که زمانی قدرتمندترین شرکت کامپیوتری جهان بود، تصمیم گرفت به جای به‌روزرسانی نرم‌افزار خود به نام Wordstar، ساختار جدیدی را برای معماری چاپگر طراحی کند. این کار مانند آن بود که خانه‌ای را در حال اتمام بنا رها کرده و به ساخت خانه‌ای جدید در جای دیگر بپردازید.

هزینه عظیم این پروژه و عدم موفقیت آن، باعث شکست این غول نرم‌افزاری شد. جالب است بدانید Wordstar روزگاری پرفروش‌ترین نرم‌افزار ویرایش متن بود که بعدها Word شرکت مایکروسافت جایگزین آن شد. اگر شرکت MicroPro توسعه Wordstar را به طور جدی ادامه می‌داد، شاید اکنون روی کامپیوترها به جای آفیس، نرم‌افزار Wordstar نصب بود.

شرکت لوتوس یک سال و نیم از وقت و بودجه خود را تلف کرد تا نرم‌افزار معروف ۳-۲-۱ روی کامپیوترهای با حافظه ۶۴۰KB اجرا شود. مشکل این جا بود که نرم‌افزار ۳-۲-۱ نیاز به حافظه بیشتری برای کارکرد سریع داشت و در آن زمان حداکثر حافظه‌های موجود ۶۴۰KB بودند.

شرکت لوتوس از این حقیقت مهم چشم‌پوشی کرد که صنعت حافظه به سرعت در حال پیشرفت است و به زودی حافظه‌هایی با ظرفیت بیشتر در دسترس خواهند بود. زمانی که شرکت لوتوس پروژه خود را به پایان رساند، حافظه‌های ۶۴۰KB از رده خارج شده و کامپیوترهای با حافظه بسیار بیشتر وارد بازار شده بودند که نرم‌افزار Excel (که نیاز به حافظه بیشتری دارد) به راحتی نصب می‌شد.

شرکت «دیجیتال ریسرچ» تمام قوای خود را برای ساخت سیستم‌عاملی برای کامپیوترهای CPM86 به کار گرفت و این فرصت بزرگ را از دست داد تا سیستم‌عاملی برای کامپیوترهای شخصی بسازد. شرکت VisiCorp اعلا‌م ورشکستگی کرد. چند شرکت بزرگ دیگر روی «تشخیص دست نوشته توسط کامپیوتر» کار کردند که همگی به شکست و اتلا‌ف سرمایه انجامید.

در همین دوران، بیل گیتس، رئیس شرکت مایکروسافت روی پروژه‌های بسیار عملی‌تر و در دسترس‌تری کار می‌کرد. او در آن زمان در حال طراحی نرم‌افزاری بود تا بتوان متون را با فونت‌ها و اندازه‌های مختلف نوشت. بله؛ درست حدس زدید.

نرم‌افزار Word در حال شکل‌گیری بود. یکی از شرکت‌های معروف دیگر در فهرست صد شرکت برتر، شرکت Netscape بود. او در حالی که نود درصد بازار فروش مرورگرهای اینترنتی را در دست داشت، به یک‌باره تصمیم گرفت به جای بهبود بخشیدن به کد نرم‌افزار مرورگر اینترنتی، آن را از ابتدا بنویسد. در مدت کوتاهی سهم او از بازار فروش به چهار درصد کاهش یافت.

اگر تمامی این نکات را جمع‌بندی کنیم، به نتیجه‌ای ساده و مشخص می‌رسیم. یکی از دلا‌یل موفقیت مایکروسافت آن است که در طول فعالیت‌های خود هیچ‌گاه مرتکب اشتباهی بزرگ و غیرقابل جبران نشد و اشتباهات بزرگ رقبای او باعث شد تا مایکروسافت یکه‌تاز این میدان شود.

از این مقاله کوتاه درمی‌یابیم که مهم‌ترین بخش یک شرکت کامپیوتری، برنامه‌نویسان حرفه‌ای یا بازاریاب‌های متخصص نیستند، بلکه مدیران باهوشی هستند که دیدی واضح و روشن از وضعیت فعلی و همچنین از آینده دارند.