کتاب خلاقیت و حل مسئله

کتاب خلاقیت و حل مسئله – کتابخانه موفقیت برایان تریسی

۲۱ روش برای افزایش خلاقیت و حل مسائل در محل کار

یک مدیر معمولی بیش از ۵۰ درصد زمان خود را صرف حل مسئله به تنهایی یا به کمک دیگران می‌کند.
توانایی مقابله با دشواری‌ها و حل مشکلات بیش از هر چیز تعیین‌کننده رویدادهای کسب‌وکار است.
در حقیقت می‌توان گفت فردی که مهارت‌های ضعیفی در تفکر خلاق دارد مجبور است کارمند افرادی شود که از مهارت‌های پیشرفته‌تر تفکر خلاق بهره‌ می‌برند.
خلاقیت مانند راندن دوچرخه یا کار با کامپیوتر یک مهارت است که می‌توان آن را با تمرین یاد گرفت و بهبود بخشید.
یک ایده جدید می‌تواند برای تغییر مسیر کاری یا تحول کل شرکت کافی باشد.

در کتاب خلاقیت و حل مسئله به مطالب زیر پرداخته می‌شود:

• هفت منبع نوآوری
• مهندسی ارزش
• روش طوفان ذهنی
• سه محرک خلاقیت
• حل مسئله در هفت مرحله
• و ده‌ها نکته کاربردی دیگر

سرفصل‌های کتاب خلاقیت و حل مسئله

فصل 1: منابع اصلی خلاقیت

همه افراد خلاق هستند. خلاقیت ویژگی طبیعی و ذاتی افراد مثبت‌اندیشی است که عزت‌نفس بالایی دارند. شرکت‌هایی که محیط کاری مثبتی ایجاد می‌کنند، مدام از سوی کارمندان ایده‌های خوبی دریافت می‌کنند. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده خلاقیت پرداخته شده است.

فصل 2: سه محرک خلاقیت

گاهی مردم به من می‌گویند احساس می‌کنند خلاق نیستند. به آن‌ها اطمینان می‌دهم که با چنان خلاقیتی به دنیا آمده‌اند که هرگز نمی‌توانند از همه آن استفاده کنند. تنها کاری که باید انجام دهند این است که خلاقیت ذاتی‌شان را آزاد کنند. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله با 3 محرک خلاقیت آشنا می‌شویم.

فصل 3: روش طوفان ذهنی

شما ذخایر عظیمی از خلاقیت دارید که می‌توانید با استفاده از انواع تکنیک‌ها آن‌ها را برانگیزید. روش طوفان ذهنی یکی از آن‌ها است. طوفان ذهنی یکی از قویترین روش‌های خلاقانه حل مسئله و دستیابی به اهداف است. این روش با استفاده از سوالات متمرکز،‌ نیروی ذهن را درگیر یک سوال خاص می‌کند.

فصل 4: پرسش، محرک خلاقیت

ذهن خلاق با سوالات متمرکز تقویت می‌شود. هر چه سوالات بیشتر و بهتری بپرسید، تفکری دقیق‌تر و خلاق‌تر خواهید داشت. پرسیدن سوالات متمرکز نشانه افراد باهوش است. وقتی پرسیدن سوالات متمرکز از خود را آموختید، آن وقت می‌توانید از دیگران هم سوالاتی متمرکز بپرسید. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به مهم‌ترینِ این سوالات می‌پردازیم.

فصل 5: طوفان فکری، آزادسازی نیروی تیم

طوفان فکری یکی از نیرومندترین تکنیک‌های افزایش هم‌افزایی و آزادسازی خلاقیت در گروه، تیم یا سازمان است. یکی از مسئولیت‌های اصلی مدیرانِ موثر برگزاری جلسات منظم طوفان فکری با کارمندانی است که بر بهبود کسب‌وکار تمرکز کرده‌اند. اگر از استعداد خلاقانه افرادتان بهره‌برداری نکنید، متحمل ضرر می‌شوید. پس باید محیطی خلق کنید که آن‌‌ها را به ارائه بهترین ایده‌ها برای موفقیت کسب‌وکار تشویق کند. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به شش نکته برای انجام طوفان فکری و برانگیختن خلاقیت افراد اشاره می‌کنیم.

فصل 6: اهمیت خوش‌بینی

در مطالعه‌ای که در سال 2013 درباره روسای 500 شرکت کوچک با رشد سریع انجام شد و در مجله Inc به چاپ رسید،‌ محققان دریافتند که ویژگی برجسته این مدیران، درجه‌ای باورنکردنی از خوش‌بینی نسبت به شرکت، محصولات یا خدمات و آینده کسب‌وکارشان بود. این خوش‌بینی به دیگران سرایت می‌کرد، در همه سازمان پخش می‌شد و انرژی و ابتکار زیادی میان کارمندان ایجاد می‌کرد. همچنین باعث خلق جریانی دائمی از ایده‌‌ها می‌شد که در موفقیت بیشتر شرکت موثر بود. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به دو روش برای گسترش و حفظ نگرش خوش‌بینانه پرداخته شده است.

فصل 7: خصوصیات نوابغ را پرورش دهید

محققان، بسیاری از افرادی که در طول تاریخ نابغه نامیده شدند را مورد مطالعه قرار دادند تا فرآیندهای فکری، کارها و رفتارهای اصلی‌شان را مشخص کنند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که بسیاری از این افراد هوش متوسط یا کمی بالاتر از حد متوسط داشتند. آن‌ها افرادی مثل انشتین نبودند؛ اما همه آن‌ها سه رفتار مشترک داشتند. این رفتارها قابل پرورش است. شما هم با تمرین این رفتارها می‌توانید «باهوش‌تر و باهوش‌تر» شوید. با مهارت یافتن در این سه رفتار نوابغ، به نابغه‌ای در «تفکر خلاق و حل مسئله» تبدیل می‌شوید. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله با این سه رفتار آشنا می‌شویم.

فصل 8: حل مسئله در هفت گام

روش منظم حل مسئله اثربخش‌ترین روش در ارائه راه‌حل‌های بهتر است. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به هفت گام سیستماتیک برای حل مسئله می‌پردازیم.

فصل 9: تمرین‌های تقویت ذهن

حتما شنیده‌اید که می‌گویند دانش قدرت می‌آورد. اما فقط دانش کاربردی باعث قدرت می‌شود – دانشی که بتوان آن را در راستای هدفی به کار گرفت تا به نتیجه یا سودی دست یافت. اگر دانش همه‌چیز بود، همه کتابدارها ثروتمند بودند زیرا در احاطه میلیون‌ها منبع دانش قرار داشتند. تمرین‌های این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله کمک می‌کند اهداف و مسائلی را مشخص کنید که می‌خواهید از خلاقیت و دانش خود برای حل آن‌ها استفاده کنید.

فصل 10: استفاده از سه ضمیر برای تفکر

هر فردی برای تفکر، حل مسئله،‌ تصمیم‌گیری و دستیابی به اهداف سه ضمیر مختلف دارد. درک تفاوت میان این سه ضمیر و حداکثر کردن توان آن‌ها برای بهبود زندگی و کار باعث تحول و چند برابر شدن نتایج می‌شود. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله با این سه ضمیر آشنا می‌شویم.

فصل 11: تمرین دو رویکرد تفکر

روش تفکر، خلاقیت ذاتی‌تان را محصور یا آزاد می‌کند. روشِ خاص تفکر آموختنی است و از اوایل کودکی و معمولا درنتیجه تقلید از یکی از والدین یا هردوی آن‌ها آغاز می‌شود. دو روش‌ مختلف تفکر حفظ بقا یا مبارزه است. این روش‌ها به‌طور ناخودآگاه در واکنش به عدم‌قطعیت‌ها و اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی دنیای اطراف شکل می‌گیرند. از آنجا که این روش‌های تفکر آموختنی هستند،‌ بنابراین قابل فراموش ‌شدن نیز هستند. با تمرین می‌توانید هر روش تفکر ناکارآمدی را با روش‌های تفکر مثبت و پویاتر جایگزین کنید. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به روش‌های تفکر پرداخته شده است.

فصل 12: استفاده از تفکر جانبی

تفکر جانبی ذهن را از روش‌های راحت یا قراردادی تفکر رها می‌کند و پیشگام آن «ادوارد دو بونو» از کشور انگلستان است. یکی از مثال‌های تفکر جانبی این است که وقتی افراد خود را میان گودالی می‌بینند، ‌تمایل طبیعی‌ به عمیق‌تر کردن گودال دارند. با این حال، شاید راه‌حل این باشد که به جای دیگری بروند و گودال جدیدی حفر کنند. تفکر جانبی با الگوی تفکر از روی عادت یا پناه بردن به گوشه امن و انجام کارها به همان روشی که همیشه انجام می‌دادید،‌ در تضاد است.

فصل 13: روش کارکرد ذهن

ذهن بسیار حیرت‌انگیز است و پردازنده‌ای خارق‌العاده است که اطلاعات دریافتی از همه حواس را پردازش می‌کند. هر فرد یک شیوه غالب تفکر دارد که روشی خاص برای پردازش اطلاعات، جذب اطلاعات و استفاده از آن‌ها به بهترین شکل ممکن است. در تفکر خلاق از سه نوع پردازش اطلاعات استفاده می‌شود. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله با این سه نوع پردازش اطلاعات آشنا می شویم.

فصل 14: حل مسئله سیستماتیک

نوابغ ویژگی‌های خاصی دارند که در طول سال‌ها در افراد بسیار باهوش دیده شده است. یکی از این ویژگی‌ها داشتن رویکردی منطقی و سیستماتیک به همه مسائل است. این روش قدرتمند سعی می‌کند تا حد ممکن احساسات را از فرایند حل مسئله خارج کند. به این ترتیب حل‌کننده مسئله مجبور می‌شود تصویر واقعی‌تری از مسئله ارائه دهد و گام‌به‌گام به حل آن بپردازد. روش سیستماتیک حل مسئله 9 گام دارد که در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به آن پرداخته شده است.

فصل 15: تفکر از صفر

«تفکر از صفر» تکنیکی خلاق برای تفکر است که کمک می‌کند با دیدگاهی کاملا متفاوت به مسائل بپردازید و راه‌حل‌ بیابید. در این روش مدام همه تصمیمات قبلی را زیر سوال می‌برید،‌ به خصوص وقتی اطلاعات جدید یا تجربه‌ای به دست می‌آورید که دیدگاهی که اساس تصمیم قبلی بوده را نقض می‌کند یا به چالش می‌کشد.

فصل 16: روبرو شدن با واقعیت

به گفته جک وِلش مدیر ارشد و رئیس اسبق جنرال الکتریک، مهم‌ترین قانون کسب‌وکار «اصل واقعیت» است؛ یعنی توانایی دیدن دنیا همانطور که هست نه همانطور که می‌خواهید باشد؛ یعنی صادق بودن با خود در هر شرایطی بدون توجه به اعتقادی که به درستی افکارتان دارید. وقتی جک‌ ولش به جلسه حل مساله می‌رفت، ابتدا می‌پرسید «واقعیت چیست؟» شما هم باید همین سوال را بپرسید. واقعیت چیست؟‌ این سوال را در هر حوزه از کسب‌وکار و زندگی شخصی خود بپرسید. «آیا کاری هست که اکنون انجام می‌دهم و با دانش فعلی خود هرگز دوباره انجام نخواهم داد؟»

فصل 17: گذر از موانع

در مسیر دستیابی به همه اهداف کاری و شخصی مشکلات و موانعی وجود دارد. بعضی آشکار و واضح و بعضی دیگر پنهان و غیرمنتظره هستند. به گفته دونالد رامسفلد بعضی موانع «ناشناخته‌‌های ناشناس» هستند. یکی از کاربردهای اصلی خلاقیت مشخص کردن همه عواملی است که شما را از دستیابی به مهم‌ترین اهداف باز می‌دارد. سپس باید بزرگترین مانعی را مشخص کنید که برطرف کردن آن در مقایسه با سایر موانع، شما را سریع‌تر به هدف می‌رساند.

فصل 18: هفت منبع نوآوری

پیتر دراکر در کتاب فوق‌العاده خود «نوآوری و کارآفرینی» هفت منبع نوآوری در کسب‌وکارها را توضیح می‌دهد. اگر در جستجوی روش‌هایی خلاقانه برای رشد کسب‌وکار خود هستید، کارتان را با این هفت منبع نوآوری آغاز کنید. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله به این هفت منبع پرداخته شده است.

فصل 19: ده راهکار خلاقانه برای محصولات قدیمی

هر محصول یا خدمتی که باعث شده به جایگاه فعلی خود در کسب‌وکار برسید، برای پیشبرد درازمدت شما کافی نیست. 80 درصد محصولات و خدماتی که مردم پنج سال پیش استفاده می‌کردند، امروز منقرض شده‌اند. یعنی به طور میانگین 20 درصد محصولاتی که در بازار امروز ارائه می‌شود، از جمله محصولات خود شما، در مدت 12 ماه منسوخ می‌شود و باید آن‌ها را با محصولات و خدمات جذاب‌تری جایگزین کرد. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله ده سوال آورده شده است که با پرسیدن آن‌ها از خود می‌توانید به ایده‌هایی برسید که محصولات و خدمات قدیمی را قابل بازاریابی یا سودآورتر کند.

فصل 20: مهندسی ارزش

ما همیشه به ‌دنبال کسب بیشترین چیزها با کمترین قیمت ممکن هستیم. اگر می‌خواهید همچنان در بازار باقی بمانید و موفق شوید اما محصول یا خدمتی دارید که در نظر مشتریان شبیه محصول یا خدمت دیگران است، باید قیمتی مساوی یا کمتر از رقبا داشته باشید. در این فصل از کتاب خلاقیت و حل مسئله با مفهوم مهندسی ارزش آشنا می‌شویم.

فصل 21: ارزیابی ایده‌ها

ایده‌‌‌ها ارزان هستند. 80 درصد محصولات جدیدی که حتی پس از تحقیقات و آزمایش‌های گسترده تولید می‌شوند، شکست می‌خورند و 99 درصد ایده‌های جدید غیرعملی هستند. قبل از اینکه عاشق ایده‌‌ خود شوید، آن‌ را به دقت ارزیابی کنید. نخست ببینید آیا موثر است؟ آیا کار می‌کند؟ آیا تفاوت زیادی ایجاد می‌کند؟ آیا این ایده آن‌قدر خوب است که بهبود زیادی در شرایط فعلی ایجاد کند؟

مهارت‌های تفکر خلاق برای موفقیت حیاتی است. یک مدیر معمولی بیش از 50 درصد زمان خود را صرف حل مسئله به تنهایی یا به کمک دیگران می‌کند. توانایی مقابله با دشواری‌ها و حل مشکلات بیش از هر چیز تعیین‌کننده رویدادهای کسب‌وکار است. در حقیقت می‌توان گفت فردی که مهارت‌های ضعیفی در تفکر خلاق دارد مجبور است کارمند افرادی شود که از مهارت‌های پیشرفته‌تر تفکر خلاق بهره می‌برند.

خبر خوب اینکه خلاقیت مانند راندن دوچرخه یا کار با کامپیوتر یک مهارت است که می‌توان آن را با تمرین یاد گرفت و بهبود بخشید. به علاوه، به نظر می‌رسد ارتباط مستقیمی بین کمیت ایده‌های جدیدی که در کار مطرح می‌کنید و میزان موفقیت‌ وجود دارد. یک ایده یا بینش جدید می‌تواند برای تغییر مسیر کاری یا تحول کل شرکت کافی باشد. سودآوری، درآمد و مشتریان آینده شرکت‌ به میزان خلاقیت شما بستگی دارد.

به یاد داشته باشید هر آنچه هستید و خواهید بود نتیجه استفاده از ذهنتان است. با بهبود کیفیت فکر کردن، کیفیت زندگی‌تان نیز بهبود می‌یابد.
هدف کتاب خلاقیت و حل مسئله ارائه مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌های اثبات‌شده و عملی است که کاملا کاربردی هستند و بلافاصه باعث خلق ایده‌هایی برای بهبود زندگی و کارتان خواهند شد. با به‌کارگیری هر یک از روش‌های ارائه‌شده در این کتاب نتایجی بهتر از نتایج فعلی کسب می‌کنید. گاهی نتایج جدید شما را شگفت‌زده خواهد کرد.

متاسفانه، بیشتر افراد اصلا تفکر خلاق ندارند یا بهره‌ کمی از آن برده‌اند. آن‌ها در گوشه امن خود محبوس هستند و سعی می‌کنند با تکرار رفتار و گفتار گذشته، شرایط کنونی را حفظ کنند. به همین دلیل امرسون معتقد است که «ثبات ابلهانه محصول ذهن‌های کوچک است».
فرصت‌های بزرگی برای پیشرفت و موفقیت در دسترس همگان است که نادیده گرفته می‌شود. بیایید با روشی کاملا جدید به دنیا نگاه کنیم.